Update 27/09/22

12. Duurzaam bouwen en het milieu

Het principe van duurzaam bouwen is gebaseerd op het gebruik van materialen die het milieu niet aantasten, een lange levensduur hebben en het energieverbruik in en om het huis drastisch verlagen. Duurzaam bouwen betekent dus verantwoord omgaan met grondstoffen, energie- en watergebruik verminderen en de kwaliteit van de woon- en leefomgeving aanzienlijk verbeteren.
Om geen kater over te houden aan uw verbouwing of nieuwbouw is het nuttig aandacht te besteden aan de volgende zaken.

12.1 Ligging, vorm en oriëntatie van de woning

Kiezen voor een huis op het platteland of in de stad heeft ook gevolgen voor uw noodzakelijke verplaatsingen naar werk, school en hobby. Een goede ligging kan u veel geld, tijd en verplaatsingskosten besparen. U kiest het best een compacte vorm om zo weinig mogelijk warmte te verliezen. Ideaal is meestal een rijwoning: de bouwkosten zijn lager en er moet minder gestookt worden.
Door een goede oriëntatie van uw woning kunt u het zonlicht optimaal benutten. Ramen aan de noordkant kunt u beter vermijden; het woongedeelte richt u bij voorkeur op het zuidwesten.

12.2. Isolatie van dak, muren en vloer

Nog altijd leeft de mythe dat we te veel kunnen isoleren. Schimmelvorming is echter nooit het gevolg van de isolatie zelf. Isolatie moet in voldoende mate en nauwkeurig aangebracht worden.
Minerale wol (rotswol en glaswol) is een milieuvriendelijk isolatiemateriaal. U kunt het hergebruiken en het bevat geen schadelijke stoffen. Bovendien is het goed bestand tegen vocht en brand.
De energiezuinige woning heeft een isolatielaag (met minerale wol) van 15 cm in de muren, 20 cm onder het dak en 10 cm onder de vloer.

12.3. Het glas

Ramen zorgen voor licht en zon in huis. Overdrijf echter niet met glas. Met teveel ramen wordt uw huis in de zomer een broeikas.
Verbeterd dubbel glas isoleert twee tot drie keer beter dan gewone dubbele beglazing. Ook voor dakramen bestaat deze keuze. Vergeet niet eveneens voor de lichtkoepel uit te kijken naar de meest isolerende uitvoering.

12.4. De verwarming

De goedkoopste en milieuvriendelijkste energiebron is de zon. Jammer genoeg is het vandaag nog niet mogelijk om enkel met de zon het hele jaar door een huis te verwarmen. Daarom kiezen we voor een verwarmingsinstallatie met een hoog rendement. Als u centrale verwarming wilt, dan is een gasgestookte condenserende ketel met een gemoduleerd vermogen aangewezen.

Momenteel bestaan er ook gesloten gevelkachels op aardgas die de voordelen van centrale verwarming op aardgas of stookolie met die van elektrische verwarming combineren. Ze zijn veilig en halen een rendement van meer dan 80 procent. Bovendien zijn ze zeer compact en relatief goedkoop, en vereisen ze geen stookplaats of schoorsteen. Klassieke gas- of mazoutkachels halen een rendement van maar 50 tot 70 procent.

Een open haard is best gezellig maar de energiewinst kan kleiner zijn dan het energieverlies door de schoorsteen. Een gewone houtkachel heeft een rendement van ongeveer 35 procent.

Tegelkachels worden ook gestookt met hout, maar die geven rendementen van rond de 80 procent.

12.5. Het gebruik van regenwater naast leidingwater

Regenwater is er in België volop! Waarom er dan geen gebruik van maken? Een deel van het drinkwater dat we in het huishouden gebruiken, kunnen we zeker vervangen door regenwater. Denk maar aan de auto wassen, de planten besproeien, poetsen... Ook het toilet en de wasmachine werken uitstekend met regenwater. Uiteraard moet u dan een regenwaterput met filtersysteem en pomp voorzien; hiervoor geeft het Watervoorzieningsbedrijf Stad Gent subsidies. Formulieren kunt u aanvragen bij het Klantenbureau Electrabel, Fr. Rooseveltlaan 1, 9000 Gent, tel. (09)235 94 59. Voor Afsnee, Drongen, Sint-Denijs-Westrem en Zwijnaarde: Klantenbureau Electrabel - TMVW, Hundelgemsesteenweg 622-624, 9820 Merelbeke, tel. (09)239 08 70 

12.6. De actieve of passieve zonne-energie

Bij actieve zonne-energie kiest u voor de installatie van zonnepanelen voor warm water en/of voor de zogenaamde fotovoltaïsche panelen voor elektriciteit.

Voor de zonneboiler kunt u subsidies aanvragen bij IMEWO, Franklin Rooseveltlaan 1, 9000 Gent, tel. (09)235 94 59. Een standaard systeem kost ongeveer 75 000 frank (1 859,2 euro) (subsidie al verrekend). De subsidie geldt niet voor de verwarming van zwembadwater. Voor de fotovoltaïsche panelen kunt u 75 % subsidie aanvragen bij het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, ANRE, Markiesstraat 1, 1000 Brussel. Een gemiddeld Vlaams gezin betaalt hiervoor ongeveer 90 000 frank (2 231,04 euro) (subsidie verrekend).
Voor beide toepassingen van actieve zonne-energie is een bouwvergunning vereist als de zonnepanelen meer dan 20 % van het volledige dakoppervlak innemen.
U kunt ook kiezen voor passieve zonne-energie. Dan moet u uw huis goed oriënteren (zie hierboven). Glas laat het gratis zonlicht binnen. De totale glasoppervlakte is bij voorkeur wel niet groter dan 1/6 van de vloeroppervlakte. Het ideaal is een huis dat volop van de zon profiteert zonder in de zomer een broeikas en in de winter een diepvriezer te zijn.

12.7. De verlichting

Bij gloei- en halogeenlampen gaat 90 tot 95 % van de elektriciteit als warmte verloren.
De meest spaarzame vorm van verlichting (na de zon weliswaar) is de TL-lampen met een elektronisch voorschakelapparaat: ze start onmiddellijk en geeft geen flikkering. De klassieke spaarlamp is al 15 jaar oud; in feite is dit ook een kleine TL-lampen met een geïntegreerd voorschakelapparaat. Momenteel zijn er meer dan 100 soorten spaarlampen op de markt.
Het nieuwste snufje is de compacte metaalhalidelamp van 35 of 70 Watt met een rendement dat vergelijkbaar is met dit van de beste spaarlampen en toch is ze niet groter dan een halogeenlampje.
De nog niet zo bekende inductielamp is een goed alternatief voor gewone spots. Ze is even zuinig als de beste spaarlamp, maar gaat nog langer mee.

12.8. De architect en de aannemer

Het is belangrijk dat u uw architect en aannemer van bij de start duidelijk maakt dat u een duurzame woning wilt. U kunt maar beter van meet af aan de zaken grondig aanpakken.

12.9. De keuze van bouwmaterialen

Het "ideale milieuvriendelijke huis" bestaat niet in onze geïndustrialiseerde samenleving. In de bio-ecologische bouw moet een product voldoen aan bepaalde criteria voor gezondheid en leefmilieu. Iedereen moet echter voor zichzelf uitmaken welke criteria aanvaardbaar zijn.
Kiest u voor hardhoutsoorten bijvoorbeeld, dan moet u erop letten dat het hout het FSC-keurmerk draagt. In dat geval is er sprake van verantwoorde bosbouw.
De inbreng van synthetische materialen of van materialen die behandeld zijn met synthetische verbindingen, probeert u het best zo veel mogelijk te vermijden.

12.10. Informeer u grondig

Bij de Dienst Leefmilieu en Natuurontwikkeling van de Stad Gent kunt u allerlei boeken en tijdschriften vinden over duurzaam bouwen. Als u goed voorbereid aan een verbouwing of nieuwbouw wilt beginnen, raden we u aan een bouwteam te volgen. Gedurende twee zaterdagen maakt u dan uitgebreid kennis met de middelen en mogelijkheden van duurzaam en energiebewust bouwen en wonen.

Meer informatie:
Dienst Leefmilieu en Natuurontwikkeling, Braemkasteelstraat 41, 9050 Gentbrugge, (voor de BouwTeams: tel (09)239 43 35; voor de bibliotheek: tel. (09)239 43 33).